15 mei 2013
‘Psychologie heeft veel te weinig oog voor impact van technologie’
Online pesten in plaats van op het schoolplein, sociale media die bepalen hoe je overkomt, een horloge dat je dagritme dicteert: technologische veranderingen hebben een ongekende invloed op ons brein en gedrag, zowel positief als negatief. Desondanks heeft de psychologie hier relatief weinig aandacht voor, betoogt hoogleraar Cognitie en Emotie Wijnand IJsselsteijn vrijdag 17 mei in zijn intreerede aan de Technische Universiteit Eindhoven. Hij roept op tot meer wisselwerking van technologie en psychologie, in wat hij aanduidt als ‘psychologie 2.0'.
Wijnand IJsselsteijn
‘Kijk om je heen in een restaurant en je ziet tegenwoordig vaak mensen die met hun telefoon bezig zijn, terwijl ze met iemand anders aan tafel zitten’, zegt IJsselsteijn. ‘Eigenlijk is dit erg onbeleefd, maar mensen accepteren dit blijkbaar van elkaar. Het laat zien dat technologie verandert hoe we met elkaar omgaan en wat we van elkaar verwachten. Net als dat nu van je verwacht wordt dat je even belt of sms’t als je te laat bent voor een afspraak. Maar ook dat sociale media voor een groot deel bepalen hoe je wilt overkomen, met bijvoorbeeld tot gevolg dat jongeren hun eigenwaarde baseren op het aantal vrienden op Facebook.’
Psychologie 2.0
Ondanks dat technologie zo veelomvattend ingrijpt in ons denken en handelen, is hier binnen de psychologie volgens IJsselsteijn relatief weinig aandacht voor. ‘Psychologen houden nog onvoldoende rekening met wat technologie allemaal met ons doet, terwijl je technologie niet los kunt zien van ontwikkelingen in ons brein en gedrag.’ IJsselsteijn pleit daarom voor uitbreiding van de psychologie waarbij de wisselwerking tussen psychologie en technologie sterker tot uiting komt – ‘Psychologie 2.0′ zoals hij het zelf noemt.
Duiding geven
Dat is nodig volgens IJsselsteijn om beter duiding te kunnen geven aan effecten van technologie die we in de maatschappij waarnemen. ‘Denk aan online pesten, wat niet hetzelfde is als wanneer het op school gebeurt. Of hoe praten via een beeldscherm het bezoek aan opa in het bejaardenhuis kan vervangen. Het gaat daarbij niet alleen over onbedoelde effecten of risico’s, maar ook over positieve effecten op de mens, zoals hoe technologie onze kennis uitbreidt, bijvoorbeeld via televisie of internet.’
Nieuwe opleiding
Zelf geeft IJsselsteijn zijn ‘Psychologie 2.0′ vorm bij de nieuwe opleiding Psychologie & Technology die de TU Eindhoven sinds september 2011 aanbiedt. ‘Deze opleiding is uniek in de wereld, nergens anders zijn de werelden van technologie en psychologie zo sterk gekoppeld als hier, zegt IJsselsteijn. ‘Het onderwijs is gericht op menselijk handelen in een technologie-context. Studenten passen niet alleen psychologie toe om technologische innovaties te optimaliseren, maar denken ook na hoe ze relaties tussen mensen veranderen.’
