Vroeger was het iets voor monniken. In deze dagen kennen de meeste moderne christenen, in elk geval in Nederland, het begrip ‘stille tijd'. Tijd nemen om stil te zijn, te bidden, je op God te richten en je even af te wenden van de herrie van de materie. Het past bij de herfst, zeker als het weinig stormt. Maar zelfs als de wind tekeer gaat, dan nog kun je juist in de herfst je heerlijk terugtrekken in de ‘binnenkamer'.
Misschien ben ik de enige, maar ik heb het gevoel dat we qua technologie en economie nu even zo’n stille tijd beleven. De hectiek van gedoe rond banken crises en i-Phones en Higgsdeeltjes en instortende vastgoedfondsen…, het is allemaal wat rustiger. De euforie van tomeloze groei, mega-overnames, exorbitante bonussen, spectaculaire nieuwe media, het is nu allemaal even iets kalmer.
Tijd voor reflectie. Wat hebben we allemaal op ons bordje? Wat kunnen we met de technologie die we nu in huis hebben? Hoe gaan we dat nou precies doen, meer met minder, verduurzamen, de oorlog uitbannen, de wereld te eten geven, jongeren een toekomst bieden? ‘Normaal doen’ mag weer. Dat het zo vreselijk is dat, als je je kop boven het maaiveld steekt die er meteen afgehakt wordt, die klacht, die hoor je nu niet meer zo dagelijks. We hoeven niet meer allemaal Michael Jackson te zijn.
Maar stille tijd heeft ook een functie voor het moment er na. ‘Bid en werk’ is een christelijke notie die nog steeds past bij ons en misschien wel meer dan ooit. Meditatie is nooit een sluitstuk. Rust, elke nacht dat we slapen, het verfrist lijf en leden, lichaam en geest om er weer tegenaan te kunnen gaan. Zou dat het sentiment zijn achter het opveren van de aandelenbeurs? Oké, ik weet wel dat het geld ergens heen moet als bijna geen rente betaald wordt. Maar toch, kijk gewoon eens naar de economiegrafieken. Na een afdaling van een col van de buitencategorie, is er rust in het dal. ‘Het hele pak komt weer bij elkaar’ heet het stereotiep. En het peloton maakt zich op voor de opdoemende volgende steile helling. Tijd voor de ravitaillering. Even met elkaar babbelen. Een plasje op het gemak. Het wordt straks weer stoempen.
Je kunt er van genieten. Maar tegelijk is het gruwelijk belangrijk hoe je het doet. Wie op dat moment niet voldoende voedsel tot zich neemt, krijgt later geheid een hongerklop. Wie nu niet zorgt de technologie voor straks in huis te halen, die zit straks zonder power. Wie de rust van dit moment niet gebruikt om eens even goed om zich heen te kijken, die verliest het zicht totaal als het weer heftig wordt. Het is binnen FHI de rust van de voorbereiding op de MicroNanoConferentie, op de World of Technology & Science van volgend najaar, op het grote Europese r&d programma Horizon 2020. Wereldwijd is het de tijd die voorafgaat aan de tweede fase van ontwikkeling van de BRIC-landen, Brazilië, Rusland, India en China. Maar veel meer nog het mogelijk in een stroomversnelling raken van Afrika. Dat continent heeft zo’n enorme sluimerende vitaliteit, die krijg je met geen enkele Zwarte Piet-discussie dood.
Natuurlijk kan het ook allemaal anders gaan. Het hele wereldwijde systeem van met elkaar communiceren kan zomaar plat gaan, door allerlei oorzaken. Dat wordt pas echt stille tijd…
Echte rampen laten zich niet voorspellen. Maar zelfs dan, juist dan, hebben we er baat bij als we de relatieve rust van dit moment goed blijken te hebben benut. Stille tijd onderscheidt zich fundamenteel van een tijd van zelfgenoegzaamheid en lamlendigheid. Dat is de stille tijd boven op de top, na een hausse in de economie, als je over de streep bent van het hoogste punt van de col. Als je gaat denken ‘ik ben er, ik heb het gemaakt’.
Natuurlijk de recessie hakte er stevig in. Wie in een huis woont waarvan de waarde ver onder het bedrag van de hypotheekschuld is gezakt, wie zijn baan kwijt is als bankemployee, die kan in zak en as zitten. Maar nog steeds is ons aller welvaart- en welzijnsniveau onnoemelijk veel groter dan na eerdere grote recessies uit de moderne geschiedenis.
Krijgt u ook zo’n jeuk als Haagse politici het, dag in dag uit, jarenlang, hebben over ‘deze moeilijke tijd’?
