Als de bladeren van de bomen vallen, worden veel mensen een beetje somber. Je bent nog appels en peren aan het oogsten, maar ziet kale bomen in het vooruitzicht en die voorspelling komt altijd uit. Het is het gevoel van veel technologieondernemers. "Dit jaar wordt ons beste jaar ooit, maar voor volgend jaar zie ik het somber in".
Je weet natuurlijk wel dat er na zelfs de koudste winter weer een voorjaar komt met steeds langere dagen en meer zon, maar of de oogst volgend jaar weer net zo overvloedig zal zijn, weet niemand. Je kunt in kassen gaan telen, maar ook dan heb je geen zekerheid. Niet over de hoeveelheid producten en helemaal niet over de prijs die je kunt krijgen. Onzekerheid alom en onzekerheid knaagt aan mensen, zeker aan technologen, aan bèta’s.
Echte ondernemers kunnen leven met onzekerheid. Ondernemen is risico nemen. Maar ja, als het zoveel jaren zo goed is gegaan, hoeveel risico is ondernemen dan nog? Hoe ondernemend zijn onze ondernemers nu zo’n hoog percentage bestaat uit zzp-ers? Het is gewoon wennen. Wennen aan andere tijden, maar met vertrouwen en ‘guts’ om kansen te pakken waarmee het tij valt te keren. Het is nu de tijd om je bollen in de grond te stoppen.
In die zin is het ook een heftige herfst. De hoeveelheid bollen die we deze maanden aan het poten zijn is fenomenaal. Nooit eerder organiseerden we als FHI in zo korte tijd zoveel heel verschillende succesvolle technologiebijeenkomsten waarin marktpartijen elkaar ontmoetten.
Om er een paar te noemen, de MicroNanoConferentie, het LED evenement, de PLOT Showcase, het Telecom Technology Event, de Productie Proces Automatisering dag, Smart Buildings, Automation in Pharmaceutical Industry, Food Automation & Labtech, Design Automation & Embedded Systems, IT Room Infra, de Nationale Profibus dag. En dat allemaal in de drie maanden waartoe het najaarsseizoen zich beperkt. Het is een vorm van zaaien, bollen in vruchtbare grond brengen die ons in het voorjaar blij moeten gaan maken.
We blijven nog even doorgaan. De voorbereiding van HET Instrument 2012, het ultieme evenement voor technologisch Nederland, straks meteen na de zomer, dat betekent nu de pootaardappelen de grond in. In september volgend jaar kunnen de planten er dan mooi bij staan om vervolgens vrucht te gaan dragen.
Het zou natuurlijk kunnen, dat we, net als Japan eerder, in Europa nu ook een langere periode van nulgroei gaan krijgen. Je hoeft niet per se te refereren aan de grote depressie van voor de Tweede Wereldoorlog om te weten hoe het kan gaan. Die tijd heeft bijna niemand van ons nog echt bewust meegemaakt, hoe oud we inmiddels ook worden. Ik herinner me zelf de tachtiger jaren van de vorige eeuw nog heel goed. Het was de eerste en tot dusverre enige grote langjarige recessie van na de atoombom op Hiroshima. Die recessie kwam ook na een periode van exponentiële groei. Dat weinigen van ons een levend besef hebben van die tijd, bewijst dat we toen toch niet echt zodanige rampen hebben meegemaakt dat we er nu nog van wakker liggen. Toch gingen veel particulieren toen persoonlijk failliet door onbetaalbare hypotheken en een enorme crash in de huizenmarkt. In die jaren werd het woord ‘doemdenken’ aan onze woordenschat toegevoegd.
Ik refereer graag aan die periode van economische stagnatie. Niet omdat ik satanisch genoegen ondervind in bangmakerij, maar omdat de analyse van die periode hoop biedt. Juist in de langjarige recessie van de tachtiger jaren van de vorige eeuw, ontkiemden de bollen van de elektronicarevolutie. Californië was de broedkamer. The Beach Boys en Flowerpower creëerden de voedingsbodem voor het succes van the late Steve Jobs en van Bill Gates. Het werd de aanzet voor een nieuwe fase van economische ontwikkeling die de wereld veranderde, op basis van ondernemen met technologie. Het werd de technologierevolutie die in veel landen de akelige gevolgen van de industriële revolutie wegwaste. In andere landen trok de vernieuwing monoculturele agrarische economieën naar een ander niveau.
Ga ik nu een nieuwe wereldorde voorspellen? Geenszins, geen enkele sterveling is in staat zijn eigen tijd volledig te duiden, laat in de toekomst te kijken. En hoedt u voor broodetende profeten. Wat ik wel wil zeggen, dat is dat ook in de meest heftige herfst de bodem wordt gelegd voor nieuw leven, nieuw elan, vernieuwing. Rottende bladeren kunnen flink stinken, maar maken de grond des te meer vruchtbaar.
We leven in, op land, dat in cultuur is gebracht. We zijn met te veel om te kunnen leven van verzamelen en jagen. Dat betekent ondernemend vooruit kijken, met gecalculeerd risico zaaien, poten, insecten bestrijden, vossen op afstand houden. Werken in het vertrouwen dat, na ploegen met verstand, de aarde vrucht draagt.
