Het lijkt besmettelijk, een tijdgeest. Bottom-up bewegingen die in opstand komen tegen de gevestigde orde. Er zit geen of nauwelijks ideologie achter. Het gaat er gewoon om dat een te kleine groep mensen te lang de dienst uitmaakt en het zicht is kwijtgeraakt op waar de breedte van de samenleving heen wil, heen moet.
We zagen het in de opkomst van het populisme, in de opstanden in de Arabische landen, rellen in Londen. Maar net zo goed is de opstand van beleggers en pensioenpremiebetalers. Ook het kleine groepje mensen dat denkt de financiële wereld in onderonsjes te kunnen blijven bestieren heeft ermee te maken.
De oorzaak wordt vaak gezocht in de veranderende wijze van communiceren en dan vooral de één op velen en velen op één communicatie via de digitale media die ‘social’ heten te zijn. Zal vast wel iets met elkaar te maken hebben, maar een medium kan nooit de oorzaak zijn van de groei van onvrede, hoogstens ertoe leiden dat de onvrede stem krijgt, dat ontevredenen elkaar vinden en versterken.
Je kunt je afvragen of een dergelijke revolutie van onderaf ook in de industrie gaat ontstaan. Ik signaleer daar wat tekenen van. Met name in de procesindustrie, in de wereld van process system engineering en process control. Ze zijn zich aan het organiseren, de specialisten van de vloer, hoogopgeleiden, technologen, die degenen zijn die werkelijk voor de productiviteit zorgen. Dat zijn natuurlijk allang geen mensen met overalls meer, net zo min als de studenten in Egypte, Libië en Syrië de armoedzaaiers van die landen zijn.
Natuurlijk gaan deze mensen in de industrie niet met bommen gooien, ze gaan niet eens staken, niet letterlijk in elk geval. Het zou er wel op uit kunnen draaien dat ze de macht overnemen. Als de binnenkamers van de verschillende boards of directors zo gesloten blijven en de klaverjassers daar steeds maar blijven denken in ‘shareholdersvalue’, die er intussen ook niet meer is, ja dan zal de wal toch een keer het schip gaan keren. Een paar sessies zijn er nu geweest van het ‘actiecomité’. Ze hebben het programma al voor een heel stuk opgeschreven. In mijn vorige column in juni lichtte ik al een klein stipje van de sluier op.
De technologie en de mensen die nodig zijn om de industrie, de economie te kunnen doen overleven via meer rendement uit minder grondstoffen, nieuwe processen voor nieuwe producten, processen die je kunt runnen met minder mensen, geschikt en beschikbaar maken van adequate workforce voor de toekomst. Het is een compleet programma aan het worden.
En ze zijn iets van plan. ‘Eerst proberen we het goedschiks’. De verschillende raden van bestuur krijgen de kans om kennis te nemen van wat er moet gebeuren. Ze kunnen zelf de conclusies en consequenties trekken, net zoals Khadaffi dat had kunnen doen. En als ze dat niet doen?
Ja, dan kan er tijdelijk chaos ontstaan, recessie, bloedbaden op de aandelenmarkt. Maar heel snel komt er iets nieuws: nieuwe kleine snelgroeiende bedrijven, gerund door de opstandelingen. In de farmaceutische industrie is het al aan het gebeuren. Synthon is een mooi voorbeeld van een bedrijf dat exponent is van deze ontwikkeling. Echt niet beursgenoteerd hoor. Inmiddels hard op weg naar een wereldmarktpositie.
We gaan er één en ander van zien, beleven, de komende maanden. Eerst op 11 oktober tijdens de conferentie Automation in the Pharmaceutical Industry in Holiday Inn in Leiden. Daarna op 8 november in NBC Nieuwegein, Food Automation & Labtech. De derde keer wordt de klap op de vuurpijl, de Productie Proces Automatisering Conferentie op 8 december in het congrescentrum van de TU Delft.
Hiërarchische piramides worden overal ondersteboven gezet. Iedereen kan direct naar de minister-president twitteren, e-mailen, bellen. Heb je geen dure lobbyisten meer voor nodig. Bovendien, vandaag weet je niet of die MP morgen nog wel iets heeft te vertellen.
De piramides gaan upside down en de technologie komt boven drijven. Niet met de illusie dat we weer zo’n enorme luchtbelgroei krijgen, maar wel omdat we zonder technologische ontwikkeling en adequate toepassing daarvan niet eens ons huidige peil plus enige gestage groei met hoop op verbetering voor de armste landen kunnen volhouden.
Als ik mijn eerste zin teruglees denk ik zelfs even ‘back to the sixties’. Hoewel sommigen zelf toen dachten heel ideologisch gedreven te zijn, bleek dat later ook niet te kloppen. ‘Grenzen aan de groei’ was in die dagen een hippe kreet.
