Nieuw leven voor groepenkasten en verdelers

Ecologische, sociale en economische waarde creatie

Per jaar worden er vele groepenkasten en schakel- en verdeelinrichtingen afgedankt die veelal eindigen bij een handelaar in oude metalen of in dezelfde afvalstroom terecht komen als ons huisvuil. In het eerste geval wordt er nog iets van waarde uit de afgedankte kast gehaald, maar komen ze in de vuilverbranding terecht, dan blijft er niet veel meer over van de waardevolle grondstoffen. Dit is eeuwig zonde. Niet voor niets wil de Europese Unie dan ook dat vanaf 2050 onze hele economie circulair is en het begrip afval verleden tijd is.

Om de toekomst van de aarde veilig te stellen, moeten we op heel veel gebieden ons gedrag gaan aanpassen. Eén daarvan is dat we duurzamer om moeten gaan met onze grondstoffen. Nog te veel leven we in een weggooimaatschappij waardoor er gegarandeerd materiaalschaarste op zal treden in de toekomst. Een circulaire economie is waar we naar toe moeten gaan, iets dat alleen kan werken als we zelf beginnen met het veranderen van ons gedrag. Niet meer alles zomaar weggooien, maar gaan kijken wat hergebruikt kan worden. Dit is in feite waar het simpelweg om draait. Alleen moet daar wel een infrastructuur voor opgezet worden, want alleen dan wordt het voor iedereen ook gemakkelijk om afgedankte producten in welke vorm dan ook weer terug te brengen naar de bron.

Hergebruik?
Ondertussen beginnen we te zien dat consumenten op de goede weg zijn. Afval wordt door heel veel mensen redelijk goed gescheiden en de kringloopwinkels kunnen geregeld de binnenkomende stroom gebruikte goederen maar moeizaam aan.
Ondanks dat afval voor bedrijven een kostenpost is, zien we dat daar nog veel materiaal niet circulair afgevoerd wordt. Een belangrijke factor hierbij is dat er geen infrastructuur is om op een circulaire manier het afval af te voeren. Nog te veel verdwijnt alles in één container waardoor waardevolle materialen ‘op de grote hoop’ verdwijnen.
Nu Nederland verduurzaamt en massaal kiest voor elektrificatie, zien we dat er heel veel groepenkasten afgedankt worden. Wie zonnepanelen laat plaatsen en daarvoor de groepenkast moet aanpassen, krijgt vaak te horen dat het tijd is om dan meteen maar alles aan te passen en te moderniseren. Maar wat doe je dan met de gedemonteerde verdeelinrichting? Zo af en toe kom je in een kringloopwinkel de gebruikte componenten tegen, maar daarbij moeten we ons afvragen of dat wel de juiste weg is voor hergebruik. Veel van de componenten kunnen gerust nog een tweede leven krijgen, maar op die manier is dat niet verstandig. Voldoet de gebruikte zekeringautomaat of aardlekschakelaar nog wel aan de eisen? Aan de buitenkant kun je dat immers niet zien. Voor hergebruik moeten de componenten eigenlijk herkeurd worden volgens de normen van de fabrikant.
Uit onderzoek is gebleken dat door de elektrificatie er jaarlijks meer dan 1.000.000 kilo aan oude groepenkasten op de afvalberg belandt. Daarnaast worden oude en onveilige groepenkasten en verdelers regelmatig doorverkocht zonder goedkeuring of garantie van de producent. Dit kan tot zeer gevaarlijke situaties leiden. Ongeveer 30% van alle elektriciteitsongevallen bij woonhuizen ontstaan in de meterkast en is kortsluiting in de meterkast brandoorzaak nummer twee.

Inzamelen
Voor het inrichten van een goede infrastructuur om oude groepenkasten verantwoord af te voeren en geschikt te maken om op een goede manier in te zetten voor een tweede leven (in welke vorm dan ook), hebben Marco Pastoor en Franjo Stakovic Cirolektra opgericht (afbeelding 1). Dit is een samenwerkingsverband van vijf vooraanstaande fabrikanten: ABB, Attema, Eaton, Hager en Schneider Electronic met Circospin als ketenregisseur. Dit doen ze samen met groothandels, installatiebedrijven, sloopbedrijven, netwerkbeheerders, paneelbouwers en overige professionele organisaties. Het doel van deze samenwerking is het inzamelen en circulair verwerken van oude groepenkasten en verdelers. Ze maken zo collectief impact op de verhoging van de veiligheid, vermindering van de belasting op het milieu en inzet van inclusief werk.
Het inzamelverhaal begint bij het plaatsen van bakken op diverse inzamelpunten of bij installateurs die veel groepenkasten vervangen. Van daar worden de bakken naar een centrale werkplaats gebracht waar selectie plaats vindt en bepaald wordt wat er met het binnenkomende materiaal gaat gebeuren. Het verzamelen, sorteren en demonteren van de groepenkasten vindt plaats bij een speciaal geselecteerd leer-werk-bedrijf. Hier worden langdurig werklozen, migranten en ex-gedetineerden door ervaringsdeskundigen praktisch gecoacht en begeleid. Voor de medewerkers is het doel herintreding op de reguliere arbeidsmarkt terwijl ze bezig zijn met werkzaamheden die belangrijk zijn voor het milieu. Circolektra kan hierbij als springplank fungeren naar een baan bij bijvoorbeeld een van de aangesloten partners.

Drie stromen
De componenten uit de ingezamelde groepenkasten worden in het leer-werk-bedrijf geselecteerd in drie stromen. Als eerste is dat de stroom met componenten die geschikt zijn voor hergebruik. Deze componenten gaan terug naar de fabrikant die ze vervolgens kan keuren en eventueel repareren. Hierna kunnen ze als refurbished weer verkocht worden (dit uiteraard op basis van de kwaliteitscriteria van de fabrikant). Ook diverse onderdelen kunnen na selectie weer terug gaan naar de partners om opnieuw ingezet te worden. Ook hier zijn het de fabrikanten en hun kwaliteitseisen die bepalend zijn bij de selectie. Tenslotte zijn er de groepenkasten en componenten die niet meer geschikt zijn voor hergebruik. Deze worden zo veel mogelijk verantwoord gedemonteerd en als grondstof naar de diverse recycle-bedrijven gestuurd. De welbekende ‘stoppenkasten’, die nog veelvuldig in oudere gebouwen te vinden zijn, vallen hieronder. Deze worden compleet gedemonteerd zodat metaal, kunststof en alle andere materialen verantwoord gescheiden worden.
Belangrijk om hier te vermelden, is het feit dat Circolektra niet een bedrijf is dat de inzameling verzorgt voor eigen gewin. Het is de keten die inzamelt en dus eigenaar wordt van het ingezamelde materiaal. Zij besparen hiermee heel veel geld. Voor de installateur is dat het verlagen van het afvalbudget terwijl de fabrikanten profiteren van de grondstoffen en componenten die op deze manier weer in het productieproces terecht komen.

Waarom
Waarom de keten Circolektra omarmt heeft, moge duidelijk zijn. Hiermee kunnen ze daadwerkelijk een verantwoorde bijdrage leveren aan het oplossen van de afvalproblematiek. De komende eisen voor het jaar 2050 spelen daarbij natuurlijk ook een rol, maar marketingtechnisch kunnen ze dit ook inzetten. Ook zien installateurs dat opdrachtgevers van vervangingsprojecten eisen gaan stellen. Met Circolektra kunnen installateurs laten zien dat ze verantwoord het gedemonteerde materiaal afvoeren.

Deelname
Meedoen is eenvoudig. Oude groepenkast en verdelers zijn in te leveren bij één van de vele inzamellocaties verdeeld over heel Nederland. Krijgt u regelmatig oude groepenkasten of verdelers terug, dan is er ook de mogelijkheid voor een eigen inzamelbak. Is deze bak vol, dan komt Circolektra deze ophalen en plaatsen gelijk weer een lege nieuwe bak. Hiervoor vragen ze een kleine jaarlijkse bijdrage. Ook kunnen bij renovatieprojecten inzamelbakken op locatie geplaatst worden. Hierdoor wordt inzamelen wel heel eenvoudig en bijzonder efficiënt. Het maakt ook niet uit welk merk, type of model kast, verdeler en/of componenten u wilt inleveren. Defect, incompleet of nog werkend, alle kasten komen in aanmerking. Ook besturingskasten voor fabrieken en machines mogen ingeleverd worden.
Ook is er de mogelijkheid om Circolektra Premium Partner te worden. U geniet dan van vele extra voordelen zoals plaatsing van bakken op meerdere locaties, vermelding op de website met logo en link naar de eigen website, gebruik van marketingmaterialen en u krijgt toegang tot de online rapportage. Hier krijgt u toegang tot uw bijdrage als bedrijf en ziet u hoeveel oude kasten u hebt ingezameld. Eveneens krijgt u een overzicht van de hoeveelheid materiaal dat geschikt was voor hergebruik, uw CO²-reductie en hoeveel sociale uren in het leer-werk-bedrijf u hebt gecreëerd.